Νέο «Εξοικονομώ» το 2023: Τα κριτήρια και οι δικαιούχοι

Ο χρόνος μετρά αντίστροφα για το νέο «Εξοικονομώ» που αναμένεται να ξεκινήσει στις αρχές του 2023 και είναι σημαντικό να εξετάσουμε τα κριτήρια που έχει, το ποιοι θα είναι οι δικαιούχοι και φυσικά τι θα συμβεί με τους ηλιακούς θερμοσίφωνες, σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής πληροφορίες.

Για το συγκεκριμένο πρόγραμμα εκτιμάται ότι τα χρήματα που θα διατεθούν θα υπερβούν τα 750 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση «τρέχει» μία σειρά από άλλα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, όπως αυτό για τους νέους, τις επιχειρήσεις και τα δημόσια κτίρια. Πρόκειται για μία προσπάθεια που γίνεται ώστε η χώρα να θωρακιστεί, ειδικά σε περιόδους όπως αυτή της ενεργειακής κρίσης που διανύουμε τους τελευταίους μήνες.

Με δεδομένο ότι έχει ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση για να βγει στον αέρα το πρόγραμμα, πηγές αναφέρουν ότι τα τελικά χαρακτηριστικά του Οδηγού δεν έχουν κλειδώσει, ωστόσο θα θυμίζουν αρκετά αυτά του προηγούμενου «Εξοικονομώ».

Έτσι, για όλους τους τύπους αίτησης (μεμονωμένων διαμερισμάτων, μονοκατοικιών, πολυκατοικιών), θα προβλέπεται υποχρεωτική αναβάθμιση κατά τουλάχιστον τρεις ενεργειακές κατηγορίες, ώστε να εξασφαλίζεται Εξοικονόμηση Πρωτογενούς Ενέργειας σε ποσοστό άνω του 30%. Κατά την ολοκλήρωση του έργου και βάσει του δεύτερου Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης θα γίνουν έλεγχοι επίτευξης τόσο για τον ελάχιστο ενεργειακό στόχο όσο και για την εξοικονόμηση ενέργειας.

Το ΥΠΕΝ, σε μια προσπάθεια να επιδοτηθούν ενεργειακά περισσότερες κατοικίες και ταυτόχρονα να αυξηθούν οι δικαιούχοι, θα διατηρήσει τις σημαντικές διαφοροποιήσεις που έκανε στο «Εξοικονομώ 2021» σε σχέση με τα παλαιότερα προγράμματα.

Τα κριτήρια του «Εξοικονομώ» 2023

Αναλυτικότερα, στο νέο πρόγραμμα θα παραμείνει η κατάργηση της χρονικής προτεραιότητας για την υποβολή των αιτήσεων και θα δίνεται βάρος στα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα, καθώς και στις παλιές κατοικίες που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες ενεργειακής αναβάθμισης, αλλά και στις κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με μεγαλύτερες ανάγκες σε θέρμανση (π.χ. ορεινές).

Επίσης, κριτήριο υπαγωγής στη δράση θα είναι οι βαθμοημέρες (ακραίες καιρικές συνθήκες ανά περιοχή), σύστημα το οποίο έχει υιοθετήσει το υπουργείο Οικονομικών για τη διάθεση του επιδόματος θέρμανσης.

Ταυτόχρονα, το πρόγραμμα θα εστιάζει στα πιο ενεργοβόρα κτίρια και στις Περιφέρειες με περισσότερο κρύο το χειμώνα.

Μεταξύ των αλλαγών που θα διατηρηθούν πιθανότατα στο νέο πρόγραμμα σε σχέση με τα προηγούμενα, είναι ότι θα επανακαθορίζονται τα ποσοστά επιδοτήσεων με γνώμονα την εκτιμώμενη ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας ανά Kwh, βάσει του προτεινόμενου κόστους παρεμβάσεων.

Σημαντική επίσης τροποποίηση που μένει στο τραπέζι και στόχο έχει την αποδοτικότερη απορρόφηση κονδυλίων, είναι η κατανομή που θα γίνεται πλέον ανά Περιφερειακή Ενότητα (νομός) και όχι ανά Περιφέρεια όπως γινόταν στο παρελθόν.

Επιπλέον, περιορίζεται ο αριθμός των αιτήσεων ανά ωφελούμενο σε 1 αίτηση, ενώ καταργούνται οι αιτήσεις αποκλειστικά για παρεμβάσεις σε κοινόχρηστους χώρους σε πολυκατοικίες.

Οι δικαιούχοι του «Εξοικονομώ» 2023

Δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα έχουν φυσικά πρόσωπα που έχουν εμπράγματο δικαίωμα σε επιλέξιμη κατοικία. Το εμπράγματο δικαίωμα (πλήρης κυριότητα / επικαρπία / ψιλή κυριότητα) του αιτούντα θα πρέπει να υφίσταται κατά το έτος αναφοράς του προγράμματος (φορολογικό έτος 2020) όπως και κατά την υποβολή της αίτησης.

Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων δικαιούχων εμπράγματων δικαιωμάτων (συγκυρίων) σε επιλέξιμη κατοικία: αν η κύρια χρήση της υπό αίτηση κατοικίας γίνεται από έναν εκ των συγκυρίων, δικαίωμα συμμετοχής στο Πρόγραμμα έχει μόνον ο συγκύριος που την ιδιοκατοικεί. Αν η κύρια χρήση της υπό αίτηση κατοικίας αφορά σε έτερο πρόσωπο μη συγκύριο (δωρεάν παραχώρηση / ενοικίαση), δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα έχει οποιοσδήποτε εκ των συγκυρίων με εμπράγματο δικαίωμα πλήρους κυριότητας / επικαρπίας (όχι ψιλή κυριότητα).

Η κύρια χρήση της κατοικίας καταγράφεται στα στοιχεία της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του χρήστη εντός των τελευταίων τριών ετών, με προτεραιότητα το έτος αναφοράς (φορολογικό έτος 2021). Σε περίπτωση που από τα στοιχεία της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, για το έτος αναφοράς, προκύπτει ότι το ακίνητο δεν ήταν σε χρήση (κενό διαμέρισμα, κενή μονοκατοικία) το εν λόγω φορολογικό έτος, για την πιστοποίηση της κύριας χρήσης κατοικίας θα χρησιμοποιηθούν αντίστοιχα δικαιολογητικά ενός εκ των δύο προηγούμενων φορολογικών ετών. Εάν η κατοικία έχει αποκτηθεί μετά τις 31.12.2020 (πρόσφατη απόκτηση ακινήτου), θα ζητηθεί έγγραφη δέσμευση για την κύρια χρήση της κατοικίας.

Στις ενοικιαζόμενες κατοικίες εφαρμόζονται οι διατάξεις του Κανονισμού 1407/2013 της Επιτροπής Ε.Ε. για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (de minimis), όπου καθορίζονται τα όρια σώρευσης.

Δεν είναι επιλέξιμες κατοικίες με χρήση βραχυχρόνιας μίσθωσης.

Ποιες κατοικίες μπορούν να ενταχθούν

Στο πλαίσιο του προγράμματος υπάρχουν δύο διακριτοί τύποι αιτήσεων:

1. Αίτηση μεμονωμένου διαμερίσματος ή μονοκατοικίας

2. Αίτηση πολυκατοικίας (συμπεριλαμβανομένων των αιτήσεων των διαμερισμάτων ως μέρος αίτησης σε πολυκατοικία)

Επισημαίνεται ότι σε καμία περίπτωση δεν είναι επιλέξιμες οι ιδιοκτησίες του κτιρίου που δεν χρησιμοποιούνται για κατοικία (π.χ. κατάστημα στο ισόγειο κτιρίου).

Μία κατοικία, προκειμένου να κριθεί επιλέξιμη, πρέπει να πληροί τις ακόλουθες γενικές προϋποθέσεις:

• Υφίσταται νόμιμα.
• Δεν έχει κριθεί κατεδαφιστέα.
• Χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία.
• Εχει καταταχθεί βάσει του Πρώτου Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (Α’ ΠΕΑ) σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ.

Οι εργασίες που επιδοτούνται

• Αντικατάσταση κουφωμάτων
• Τοποθέτηση/αναβάθμιση θερμομόνωσης
• Αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης
• Σύστημα ZNX με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)
• Λοιπές Παρεμβάσεις Εξοικονόμησης (smart home, αναβάθμιση φωτισμού)

Τι θα ισχύσει για τους ηλιακούς θερμοσίφωνες

Υπάρχουν σκέψεις το πρόγραμμα για τους ηλιακούς θερμοσίφωνες που έχει ανακοινωθεί να ενσωματωθεί στον επόμενο κύκλο του «Εξοικονομώ», ωστόσο πληροφορίες αναφέρουν πως δεν αποκλείεται να έρθει ως ξεχωριστό – όπως το αντίστοιχο για τα φωτοβολταϊκά στις στέγες.

Σε κάθε περίπτωση, το πρόγραμμα για τους ηλιακούς θερμοσίφωνες θα έχει προϋπολογισμό 65 εκατ. ευρώ και η προκήρυξη του αναμένεται στις αρχές του νέου έτους, όπως έχει επισημάνει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας.

Η διαδικασία για το πρόγραμμα επιδότησης για αντικατάσταση των παλιών ενεργοβόρων θερμοσίφωνων και την αγορά και τοποθέτηση ηλιακών θα ακολουθεί το μοτίβο του «Εξοικονομώ» και του «Ανακυκλώνω – Αλλάζω Συσκευή», ενώ οι επιδοτήσεις θα δοθούν με συγκεκριμένα κριτήρια – εισοδηματικά και κοινωνικά – αντίστοιχα με εκείνα που ίσχυσαν στα ανωτέρω προγράμματα.

Ετσι, οι δικαιούχοι θα χωριστούν σε τέσσερις εισοδηματικές κατηγορίες και η έκπτωση θα διαμορφωθεί αναλογικά.

Σε κάθε περίπτωση, περίπου 3,5 εκατομμύρια κατοικίες έχουν θερμοσίφωνες ρεύματος και δυνητικά μπορούν να είναι δικαιούχοι.

Το νέο πρόγραμμα επιδότησης που σχεδιάζει το υπουργείο για την αντικατάσταση του παλαιού τύπου ηλεκτρικών θερμοσιφώνων με σύγχρονους ηλιακούς, προβλέπει μέσο κόστος αγοράς από 800 έως και 1.000 ευρώ.